27 Aralık 2019’da Bursa Uludağ Üniv Fizik Böl’de, Birlik Vakfı davetlisi olarak gelen Prof. Bilge Demirköz (ODTÜ Fizik Böl.) hocayı (Antakya Mustafa Kemal Üniv.’den emekli dostum Mithat Zan ile birlikte) dinleme fırsatı bulduk. Açıkçası, yeni kuşak bir öğretim üyesi profili ile karşı karşıya olduğumuz hemen anlaşıldı. Temel kuramsal ve deneysel konulara (kendi alanı olan parçacık fiziği yanında kozmoloji, uzay fiziği, parçacık astrofiziği ve temel bilimlerin teknolojiye uygulamaları konusunda verdiği örnekler de gerçekten dikkate değer çalışmalardı. Anlattığı çok-ortaklı AB projeleri, Bakanlık ve uzayla ilgili kurumlarımızı bir araya getirerek geliştirdiği parçaçık hızlandırıcı teknolojileri ile ilgili ortak çalışmalar ve CERN’le yapılan asosye üyeliğimiz çerçevesinde gerçekleştirilen teknoloji transferi örnekleri, dinleyiciler olarak bizlerin göğsünü kabartan örneklerdi.
Prof. Demirköz’ün Akşam 20:00’de Birlik Vakfı mekanlarında verdiği ikinci konferansının konusu ise “Teknoloji Transferi ve Bilim Politikaları” idi. Uzay çalışmalarının farklı uygulama alanlarında (sağlık, tarım, enerji, savunma, haberleşme, ulaştırma ve astronomi gibi) ulaşılan uygulamalar (örneğin Fransa’nın hiper-spektral uydu görüntüleri yardımı ile tek tek çiftçilere, nerede, ne ekeceğini söylemesi ve ancak ondan sonra -takipli şekilde- tarım desteği verilmesi) gibi uygulamalar hakkında verdiği bilgiler çok önemli idi. ingilizce Policy ve Politics kelimelerinin her ikisinin de “Politika” olarak çevriliyor olması (Policy sadece sigorta alanında “poliçe” olarak kullanılyormuş) ve bu iki kelimenin farklı anlamlarının kaçırılması nedeni ile, örneğin ‘Kanal Istanbul’ tartışmalarında hiç bir zaman “policy” sayılabilecek tartışmalara girilememiş olması örneğinden hareketle, “policy” (her siyasi iktidarın uygulayabileceği farklı alternatifleri belirleme) çalışmalarının öneminine değindi.
Tarihsel perpspektifte ABD Başkanlık deneyim ve pratiğinden çok uzak, özenti bir yönetim sistemimizin olması (Örneğin, ABD’de “Office of Science and Technology”nin doğrudan Başkana bağlı olması ve Bakanlıklara en üst politikaların bilimsel temellerde belirlenip iletilmesi; Başkanlık düzeyinde koordinasyon ve denetlemenin yapılabiliyor oluşu, bizde ise Bilim ve Teknoloji politikalarının bir Bakanlık düzeyinde kalıp hiç bir başka bakanlık ve birim üzerinde yönlendirme yapamayan durumda olması) Prof Demirköz’ün üzerinde durduğu diğer bir eksikliğimiz oldu.
Bu arada, bu konulardaki hala aşılmamış görünen temel literatürün ( bu konuda verdiği 2 örnek şunlar oldu: 1. Thomas Kuhn’un “Structure of Scientific Revolutions” (Bilimsel Devrimlerin Yapısı) ve 2. Vannevar Bush’un “Science: The Endless Frontier” -Türkçeye henüz çevrilmemiş-) ülkemizde yeterince özümsenmemiş oluşunun da önemli olduğunu, TUBİTAK Bilim Kurulu’nda görev yaptığı dönemlerde, yetkililere bu yönlerde yaptığı uyarıların dikkate alınmadığını sitemleriyle birlikte bizlerle paylaştı.
Mehmet Emin ÖZEL (me_ozel@hotmail.com), 28.12. 2019
Katılın!
Yorumlar